Serwis Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych
Aglomeracji Jeleniogórskiej

Analiza w zakresie upowszechniania opieki nad dziećmi do lat 3

OŚ PRIORYTETOWA 8: RYNEK PRACY Priorytet inwestycyjny 8.3 Godzenie życia zawodowego i prywatnego

                Na potrzeby analiz dla działań przewidzianych w osi priorytetowej nr 8 objętych mechanizmem Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych wykorzystano dane w zakresie upowszechniania opieki nad dziećmi do lat 3 na terenie Aglomeracji Jeleniogórskiej w powiązaniu z poziomem bezrobocia wśród głównych grup docelowych oraz prognozami demograficznymi.

Na terenie Aglomeracji Jeleniogórskiej w 2013 r. funkcjonowało 9 placówek opieki nad dziećmi do lat 3 (zgodnie Ustawą o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. Nr 45, poz.235) placówka opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 może mieć formę żłobka lub klubu dziecięcego) dysponującymi łącznie 290 miejscami, w których w ciągu roku przebywało 445 dzieci.

W relacji do roku 2012 powyższe dane ilustrują Tabela nr 1 i 2:

Tabela 1: Liczba placówek opieki nad dziećmi do lat 3 w Aglomeracji Jeleniogórskiej w latach 2012 i 2013

Źródło: opracowanie własne na podstawie BDL.

Tabela 2: Liczba miejsc w placówkach opieki nad dziećmi do lat 3 w Aglomeracji Jeleniogórskiej w latach 2012 i 2013

Źródło: opracowanie własne na podstawie BDL

Placówki te rozmieszczone są na obszarze 4 gmin miejskich (Kowary, Piechowice, Szklarska Poręba, Złotoryja) 1 gminy miejsko-wiejskiej (Gryfów Śląski) oraz miasta na prawach powiatu - Jelenia Góra.Tymczasem liczba dzieci w AJ w wieku 0-3 lat wynosiła w 2013 r. 5 029. Wynika z tego, że jedynie 8,85 % z nich zostało objętych opieką w placówkach opieki nad dziećmi do lat 3. Zaledwie 5,41% dzieci zamieszkujących teren Aglomeracji Jeleniogórskiej w wieku 0-3 lat zostało objętych opieką żłobkową. W skali województwa dolnośląskiego współczynnik ten wyniósł w 2013 r. 8,10%.

Tabela 3: Odsetek dzieci objętych opieką w żłobkach w Aglomeracji Jeleniogórskiej w latach 2012 i 2013

Źródło: opracowanie własne na podstawie BDL

Dysproporcje między liczbą dzieci do lat 3 przebywających w ciągu roku w placówkach opieki łącznie z oddziałami i klubami dziecięcymi w stosunku do wszystkich dzieci do lat 3 ilustruje poniższy wykres:

W 2014 roku w trzech gminach AJ (Kowary, Gryfów Śląski, Złotoryja) zanotowano spadek liczby dzieci w placówkach opieki w stosunku do roku 2013. Spowodowane to mogło być ogólnym spadkiem liczby dzieci do lat 3 w tych gminach. W trzech gminach omawiany wskaźnik zwiększył się: w Szklarskiej Porębie z 37 do 62, w Wojcieszowie z 0 do 7, w Jeleniej Górze z 214 do 254, mimo iż jedynie w Jeleniej Górze liczba dzieci do lat 3 wzrosła.

Odsetek dzieci objętych opieką w żłobkach zlokalizowanych na obszarze Aglomeracji Jeleniogórskiej przedstawiono w diagramie:

W tabeli poniżej znajdują się szczegółowe dane liczbowe dla poszczególnych gmin AJ.

Przedstawione zbiory danych świadczą o niedostatecznej ilości miejsc w placówkach opieki nad dziećmi do lat 3 w stosunku do liczby dzieci, które mogłyby z nich korzystać, zwłaszcza w gminach miejsko-wiejskich (gdzie zanotowano tylko jedną tego typu placówkę)   i w gminach wiejskich (gdzie nie zanotowano żadnej placówki oferującej usługi w tym zakresie).

Brak wystarczającej liczby miejsc w placówkach opieki jest jednym z powodów niepodejmowania zatrudnienia przez kobiety. Na zmniejszoną aktywność zawodową kobiet wychowujących dzieci, utrudniającą powrót na rynek pracy mogą wskazywać dane na temat poziomu bezrobocia wśród osób pozostających bez pracy ponad 24 miesiące. W powiecie jeleniogórskim rejestrowano wyższy poziom bezrobocia długotrwałego wśród kobiet niż wśród mężczyzn: w roku 2009- 165 kobiet i 125 mężczyzn, w roku 2013 – 425 kobiet i 388 mężczyzn. Wyższy poziom bezrobocia wśród kobiet niż mężczyzn na terenie Aglomeracji Jeleniogórskiej potwierdzają wskaźniki bezrobocia w poszczególnych gminach AJ w roku 2013:

Jedynie w Mirsku i Szklarskiej Porębie odsetek bezrobotnych mężczyzn jest wyższy niż kobiet.

Przyczyny niepodejmowania zatrudnienia przez kobiety mogą być także związane z ogólną sytuacją na rynku pracy, ale istotnym czynnikiem pozostaje brak wystarczającej liczby miejsc w placówkach opieki nad dziećmi do lat 3 lub wysoki udział w budżecie domowym kosztów korzystania z placówek tego typu. Aktywizacja zawodową osób opiekujących się dziećmi w wieku do lat 3 poprzez tworzenie i rozwijanie miejsc opieki nad dziećmi do lat 3 przeciwdziała negatywnym skutkom bezrobocia i wykluczenia społecznego.

Przeprowadzona analiza wskazuje jednocześnie, że obszarem wsparcia w ramach priorytetów ZIT AJ: Infrastruktura społeczności AJ i Aktywna społeczność AJ (dla Osi priorytetowej 8: Rynek pracy PI 8.3 Godzenie życia zawodowego i prywatnego)powinny być objęte w pierwszej kolejności gminy miejsko-wiejskie oraz gminy wiejskie. Jednocześnie trzeba zaakcentować fakt, iż Jelenia Góra jako najważniejsze centrum generujące miejsca pracy również wymaga interwencji w zakresie upowszechnienia opieki nad dziećmi do lat trzech, aby wspomóc osoby dojeżdżające do pracy i pozostawiające dzieci do lat 3 w placówkach opieki na terenie Jeleniej Góry.

Istotnym czynnikiem wpływającym na zasadność podejmowania działań w tym obszarze jest ich komplementarność z działaniami wspierającymi rodzinę w celu przeciwdziałania   niekorzystnym prognozom demograficznym. Jak wynika z danych statystycznych liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym systematycznie się zmniejsza (przyrost absolutny w latach 2009-2013 wynosi – 2323 dla Aglomeracji Jeleniogórskiej). Prognoza na rok 2020 zakłada dalsze tendencje spadkowe, co ilustruje tabela poniżej:

Aby temu zapobiec istotne jest stworzenie warunków dla rozwoju zawodowego rodziców i możliwości godzenia życia prywatnego z aspiracjami zawodowymi.

Na podstawie powyższej analizy zdiagnozowano:

• Słabości: Trudna sytuacja osób zajmujących się dziećmi w wieku do lat 3 zamieszkujących Aglomerację Jeleniogórską na rynku pracy.
• Obszary problemowe: Zmniejszona aktywność zawodowa kobiet wychowujących dzieci, utrudniająca powrót na rynek pracy.
• Rozwiązania: Typy projektów wspierające aktywizację zawodową osób opiekujących się dziećmi w wieku do lat 3 poprzez tworzenie i rozwijanie miejsc opieki nad dziećmi do lat 3 zgodnie z ustawą o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 oraz pokrywanie kosztów opieki (w ramach priorytetu ZIT AJ: Aktywna społeczność AJ - dla Osi  priorytetowej 8: Rynek pracy PI 8.3 Godzenie życia zawodowego i prywatnego)